อันหนทางดับทุกข์พุทธองค์ทรงกำหนด เพื่อเป็นกฎการกระทำที่หลุดพ้น เป็นคำสอนสายกลางตามวิถี อันเป็นที่สาเหตุตามครรลอง มรรคองค์แรกเริ่มสัมมาทิฐิ ด้วยการริความเห็นที่ถูกต้อง อริยสัจสี่ควรเพียรมอง ที่หมายปองแก้ปัญหาดังได้แก่ หนึ่งคือทุกข์เหตุแห่งปัญหา อันที่มาไม่สบายในสังขาร สองสมุทัยชี้เหตุแห่งเกิดทุกข์ ที่เร้ารุกจิตใจให้เศร้าหมอง สามนิโรธเฝ้าทบทวนสวนกระแส หนทางแก้มีทางเลือกเพื่อสร้างสรรค์ สี่คือมรรคมีองค์แปดหลักประกัน เพียรขยันลงมือทำอย่างปัญญา มรรคองค์สองสัมมาสังกัปปะ ด้วยผัสสะความคิดเห็นที่ถูกต้อง ด้วยการละออกจากกามลุ่มหลงลอง มุ่งหมายปองสิ่งมายาหมายยึดมั่น และการลดพยาบาทมุ่งล้างผลาญ เป็นคนพาลพูดพล่ามอย่างเย้ยหยัน ไม่เบียดเบียนมุ่งร้ายทำลายกัน สังคมนั้นสงบสุขทุกข์หายไป มรรคองค์สามสัมมาวาจา คือคาถาพูดจาอย่างสร้างสรรค์ งดพูดเท็จ,หยาบคาย,และส่อเสียด คนรังเกียจแม้พูดจาอย่างเพ้อเจ้อ มีแต่เปลือกหาแก่นเหลือแต่กลวง เป็นคำลวงล่อหลอกหลงละเมอ เมื่อค้นเจอความจริงเลี่ยงเผอเรอ ทำเสมอพูดความจริงในสิ่งดี มรรคองค์สี่สัมมากัมมันตะ คือลดละทำผิดทำสิ่งชอบ ปฏิบัติถูกต้องท่วงทำนอง ไม่มุ่งหมายฆ่าสัตว์ตัดชีวิต ขโมย
